“So sánh như muối bỏ bể”, câu tục ngữ này đã phản ánh sự cần thiết của việc so sánh trong cuộc sống, đặc biệt là trong văn học. Khi so sánh, chúng ta có thể nhận ra điểm giống và khác nhau, từ đó hiểu sâu sắc hơn về giá trị và ý nghĩa của tác phẩm văn học. Vậy làm thế nào để viết một bài nghị luận văn học dạng so sánh thật ấn tượng và đạt điểm cao? Cùng khám phá ngay trong bài viết này!
Hiểu rõ bản chất của bài nghị luận văn học dạng so sánh
So sánh là gì?
So sánh là một phương pháp luận nhằm phân tích và đánh giá sự vật, hiện tượng bằng cách đối chiếu với một đối tượng khác. Trong văn học, so sánh giúp chúng ta:
- Khám phá những nét tương đồng và đối lập giữa các tác phẩm, nhân vật, chủ đề, …
- Nâng cao khả năng phân tích, đánh giá và khẳng định giá trị nghệ thuật của tác phẩm.
- Thể hiện sự độc đáo, mới mẻ trong cách nhìn nhận và cảm nhận văn học.
Các dạng bài nghị luận văn học dạng so sánh
Có nhiều dạng bài nghị luận văn học dạng so sánh, phổ biến nhất là:
- So sánh hai tác phẩm cùng thể loại, cùng chủ đề, cùng thời đại.
- So sánh hai tác phẩm khác thể loại, khác chủ đề, khác thời đại.
- So sánh hai nhân vật trong cùng một tác phẩm.
- So sánh hai tác phẩm của cùng một tác giả.
Bí kíp chinh phục bài nghị luận văn học dạng so sánh
Lựa chọn đối tượng so sánh
Lựa chọn đối tượng so sánh là bước đầu tiên và vô cùng quan trọng. Bạn cần chọn hai đối tượng có mối liên hệ nhất định về nội dung, thể loại, chủ đề, … để việc so sánh có ý nghĩa và tạo nên điểm nhấn.
Lưu ý:
- Không nên chọn hai đối tượng quá khác biệt về nội dung, thể loại, … sẽ khiến bài viết trở nên dàn trải, thiếu trọng tâm.
- Chọn hai đối tượng có điểm chung và khác biệt rõ ràng để bài viết dễ dàng phân tích, so sánh và khẳng định giá trị.
Xây dựng luận điểm
Luận điểm là ý chính của bài viết, là kết quả của việc so sánh hai đối tượng. Luận điểm cần:
- Rõ ràng, ngắn gọn, dễ hiểu.
- Mang tính khái quát, bao quát những điểm chính của bài viết.
- Có tính thuyết phục, dựa trên những luận cứ xác thực và logic.
Ví dụ:
- So sánh hai tác phẩm “Truyện Kiều” của Nguyễn Du và “Chinh phụ ngâm” của Đặng Trần Côn, bạn có thể đưa ra luận điểm: “Cả hai tác phẩm đều thể hiện tinh thần yêu nước và lòng căm thù giặc ngoại xâm của dân tộc, nhưng “Truyện Kiều” lại đi sâu hơn vào nỗi đau mất nước, mất nhà, mất hạnh phúc của người phụ nữ Việt Nam.”
Triển khai luận điểm
Để luận điểm được khẳng định và thuyết phục, bạn cần triển khai luận điểm bằng các luận cứ:
- Luận cứ phải có tính xác thực, rõ ràng, cụ thể.
- Sử dụng các dẫn chứng tiêu biểu từ văn bản, kết hợp với phân tích, đánh giá.
- Tránh dẫn chứng chung chung, thiếu thuyết phục.
Ví dụ:
- Khi so sánh “Truyện Kiều” và “Chinh phụ ngâm”, bạn có thể đưa ra luận cứ: “Thúy Kiều là một cô gái tài sắc vẹn toàn nhưng lại phải trải qua cuộc đời đầy bất hạnh, từ bị ép gả, bán mình chuộc cha, bị lừa gạt, phải chịu cảnh lưu lạc,… Trong khi đó, người chinh phụ trong “Chinh phụ ngâm” lại thể hiện nỗi nhớ nhà, nhớ nước, nhớ chồng, sự bất lực trước cảnh đất nước rơi vào tay giặc.”
Kết luận
Kết luận là phần tóm tắt lại nội dung chính của bài viết, khẳng định lại luận điểm và đưa ra những ý nghĩa, bài học, …
Lưu ý:
- Kết luận cần ngắn gọn, súc tích, tránh lặp lại nội dung đã trình bày ở phần thân bài.
- Nên đưa ra những câu kết thúc ấn tượng, gợi mở cho người đọc.
Một số lưu ý khi làm bài nghị luận văn học dạng so sánh
- Tránh nhầm lẫn giữa so sánh và đối chiếu. So sánh là tìm điểm giống và khác, còn đối chiếu là phân tích sự vật, hiện tượng theo từng mặt.
- Nên sử dụng ngôn ngữ chính xác, giàu hình ảnh, giàu cảm xúc.
- Luôn chú ý đến mục đích, đối tượng và yêu cầu của đề bài.
Chúc bạn thành công với bài nghị luận văn học dạng so sánh của mình!
So sánh hai tác phẩm văn học
Cách viết bài nghị luận văn học
Bài tập nghị luận văn học