“Nói ngọt như rót mật vào tai”, “Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”, “Lưỡi không xương, miệng không răng, nói năng thì phải giữ mồm giữ miệng”.
Từ xưa, cha ông ta đã rất coi trọng nghệ thuật giao tiếp, lời nói. Và văn nghị luận chính là “ngôn ngữ” để chúng ta thể hiện tư tưởng, lý lẽ, tình cảm một cách rõ ràng, logic, thuyết phục. Vậy làm sao để “học được văn nghị luận”?
1. Nắm vững kiến thức nền tảng: “Vạn sự khởi đầu nan”
1.1 Hiểu rõ bản chất của văn nghị luận:
Văn nghị luận là loại văn bản lập luận, nhằm thuyết phục người đọc đồng tình với quan điểm, tư tưởng của người viết.
Câu chuyện minh họa: Hãy tưởng tượng bạn đang tranh luận về một vấn đề với bạn bè. Bạn cần đưa ra lý lẽ, dẫn chứng thuyết phục để thuyết phục họ đồng tình với quan điểm của mình, đúng không? Đó chính là bản chất của văn nghị luận.
1.2 Nắm vững các yếu tố cấu thành:
- Luận điểm: Là ý kiến, quan điểm cần chứng minh, bảo vệ.
- Luận cứ: Là những lý lẽ, bằng chứng, dẫn chứng để chứng minh cho luận điểm.
- Lập luận: Là cách thức trình bày luận điểm và luận cứ một cách logic, chặt chẽ, thuyết phục.
Ví dụ:
- Luận điểm: Học tập là con đường dẫn đến thành công.
- Luận cứ:
- Học tập giúp chúng ta có kiến thức, kỹ năng để giải quyết vấn đề trong cuộc sống.
- Học tập giúp chúng ta phát triển bản thân, nâng cao trình độ, tạo điều kiện cho chúng ta có công việc tốt, cuộc sống tốt đẹp hơn.
- Lập luận: Có thể trình bày bằng cách liệt kê các lợi ích của học tập, hoặc sử dụng các dẫn chứng cụ thể về những người thành công nhờ vào việc học tập…
1.3 Luyện tập kĩ năng đọc hiểu văn bản:
Đọc hiểu văn bản là bước nền tảng quan trọng để học văn nghị luận. Khi đọc, bạn cần phân tích, tìm hiểu cấu trúc, bố cục, luận điểm, luận cứ, cách lập luận của tác giả.
Gợi ý: Bạn có thể tham khảo sách giáo khoa, sách tham khảo, bài báo, blog, bài viết về văn nghị luận trên mạng để rèn luyện kỹ năng đọc hiểu.
2. “Thực hành là con đường ngắn nhất dẫn đến thành công”:
2.1 Luyện viết:
Bí quyết: Viết nhiều, viết thường xuyên, viết theo nhiều chủ đề khác nhau.
Chuyên gia Nguyễn Văn A, tác giả cuốn “Bí quyết viết văn hay” chia sẻ: “Viết văn nghị luận là một quá trình, không phải “một sớm một chiều”. Hãy kiên trì, nhẫn nại, mỗi ngày dành thời gian để viết một bài văn ngắn, dần dần bạn sẽ thấy khả năng viết văn của mình tiến bộ rõ rệt.”
2.2 Luyện tập các dạng bài văn nghị luận:
Có nhiều dạng bài văn nghị luận như:
- Bài văn nghị luận chứng minh: Chứng minh tính đúng đắn, chân lý của một vấn đề.
- Bài văn nghị luận giải thích: Giải thích, làm rõ bản chất, ý nghĩa của một hiện tượng, vấn đề.
- Bài văn nghị luận bàn luận: Đưa ra ý kiến, quan điểm về một vấn đề, tranh luận, bàn bạc về một vấn đề.
2.3 Luyện tập kỹ năng lập luận:
- Lập luận deductive (lập luận suy diễn): Xuất phát từ những nguyên tắc, lý thuyết chung để suy ra kết luận cụ thể.
- Lập luận inductive (lập luận quy nạp): Xuất phát từ những ví dụ, dẫn chứng cụ thể để rút ra kết luận chung.
Ví dụ:
- Lập luận deductive: Tất cả động vật đều phải ăn uống để tồn tại. Con chó là động vật. Vậy con chó phải ăn uống để tồn tại.
- Lập luận inductive: Tôi đã thấy nhiều người học giỏi đều chăm chỉ. Vậy có thể kết luận: Những người chăm chỉ thường học giỏi.
2.4 Luyện tập kỹ năng sử dụng ngôn ngữ:
- Ngôn ngữ rõ ràng, chính xác, dễ hiểu: Tránh sử dụng ngôn ngữ mơ hồ, thiếu logic.
- Sử dụng các biện pháp tu từ: So sánh, ẩn dụ, hoán dụ, nhân hóa… để bài viết thêm sinh động, hấp dẫn.
- Chọn từ ngữ phù hợp với đối tượng, hoàn cảnh: Ví dụ, khi viết bài văn nghị luận về vấn đề xã hội, bạn nên sử dụng ngôn ngữ trang trọng, lịch sự.
3. Bí quyết “thăng hạng” khả năng viết văn nghị luận:
3.1 “Học hỏi từ những người đi trước”:
- Đọc tác phẩm của các nhà văn, nhà báo, nhà thơ nổi tiếng: Học hỏi cách sử dụng ngôn ngữ, cách lập luận, cách diễn đạt của họ.
- Tham khảo các bài viết, bài luận hay: Tìm hiểu cách các tác giả khác trình bày ý tưởng, cách sử dụng luận điểm, luận cứ, cách lập luận…
3.2 “Chắt lọc kinh nghiệm từ thực tế”:
- Theo dõi các sự kiện, vấn đề nóng hổi trong xã hội: Dựa vào thực tế để viết bài văn nghị luận, bài luận sẽ thêm sức thuyết phục.
- Ghi chép những suy nghĩ, cảm xúc của bản thân về các vấn đề trong cuộc sống: Viết nhật ký, viết blog… là cách để bạn rèn luyện khả năng diễn đạt, tư duy logic.
3.3 “Lắng nghe ý kiến của người khác”:
- Trao đổi, thảo luận với bạn bè, thầy cô: Nhận xét, góp ý của người khác giúp bạn phát hiện những điểm mạnh, điểm yếu trong bài viết của mình.
- Tham gia các diễn đàn, nhóm thảo luận về văn nghị luận: Học hỏi kinh nghiệm từ những người khác, trao đổi, thảo luận để nâng cao khả năng viết văn.
4. “Thành công luôn đi kèm với nỗ lực”:
Học văn nghị luận là một quá trình đòi hỏi sự kiên trì, nhẫn nại, cần cù. Hãy luôn giữ cho mình niềm đam mê, sự tò mò và ham học hỏi để chinh phục đỉnh cao văn chương.
Gợi ý: Bạn có thể tham khảo thêm các bài viết về cách học văn nghị luận, kỹ năng viết văn nghị luận trên website “HỌC LÀM”.
Ví dụ: Cách học để trở thành phiên dịch
Kết luận:
Hãy nhớ rằng, học văn nghị luận không phải là con đường dễ dàng, nhưng nếu bạn kiên trì, nỗ lực, bạn chắc chắn sẽ đạt được thành công. Chúc bạn thành công trên con đường chinh phục văn chương!
Hình ảnh minh họa cho việc học tập văn nghị luận
Hình ảnh minh họa cho học viên đang viết văn nghị luận
Hình ảnh minh họa cho giải thưởng về văn nghị luận
