“Học văn học như học cách uống rượu ngon, phải biết ngấm từng giọt, từng vị, từng dư vị mới cảm nhận được hết cái hay cái đẹp của nó.” Câu nói này của nhà giáo Trần Văn Toàn đã truyền cảm hứng cho biết bao thế hệ học trò, khơi gợi cho họ tình yêu và sự say mê với những tác phẩm văn học. Nhưng làm sao để học sinh có thể thực sự “uống rượu ngon” từ những trang sách, để cảm thụ được tâm hồn ẩn chứa trong từng câu chữ? Cùng “Học Làm” khám phá những bí kíp giúp bạn hướng dẫn học sinh cảm thụ văn học một cách hiệu quả nhé!
Hành Trình Khám Phá Tâm Hồn Tác Phẩm
Cảm thụ văn học không đơn thuần là việc đọc và hiểu nghĩa đen của câu chữ. Đó là một cuộc hành trình khám phá, đồng hành cùng tác giả, cùng nhân vật, để cảm nhận được những cung bậc cảm xúc, những giá trị nhân văn ẩn chứa trong từng trang sách.
Nắm Bắt Bối Cảnh: Cửa Khóa Vào Tâm Trạng Tác Giả
Giống như muốn hiểu một người bạn, ta cần biết về gia đình, cuộc sống, tâm tư của họ, thì để cảm thụ văn học, chúng ta cần nắm bắt bối cảnh sáng tác. Bối cảnh bao gồm thời đại, xã hội, hoàn cảnh của tác giả, giúp chúng ta hiểu được tâm trạng, động lực, lý tưởng của tác giả khi tạo nên tác phẩm.
Ví dụ: Khi học bài thơ “Quê Hương” của Tế Hanh, chúng ta cần biết về cuộc sống, cảnh vật quê hương của tác giả, về tâm trạng của ông khi xa quê, để hiểu được cái hồn của bài thơ, cái tình quê hương tha thiết được thể hiện trong từng câu thơ.
Phân Tích Nghệ Thuật: Từ Lời Văn Đến Hình Ảnh
Nghệ thuật ngôn ngữ là linh hồn của văn học. Cách tác giả sử dụng từ ngữ, câu văn, hình ảnh, âm thanh… đều góp phần tạo nên cái đẹp, cái độc đáo của tác phẩm. Việc phân tích nghệ thuật giúp học sinh hiểu được tác giả đã sử dụng những phương thức nghệ thuật nào để thể hiện nội dung, để truyền tải thông điệp.
Ví dụ: Khi phân tích bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận, chúng ta cần chú ý đến cách sử dụng từ ngữ giàu sức gợi hình, gợi cảm, đến những hình ảnh đẹp lung linh về biển cả, về đoàn thuyền ra khơi… Từ đó, chúng ta mới cảm nhận được hết vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên, của cuộc sống lao động đầy hào hùng của người dân chài.
Nhận Biết Nghệ Thuật Thể Loại: Khám Phá Điểm Nhấn Của Tác Phẩm
Mỗi thể loại văn học có những đặc trưng riêng về nội dung, hình thức, cách thức thể hiện. Nắm vững đặc trưng của thể loại giúp học sinh nhận biết được điểm nhấn của tác phẩm, từ đó dễ dàng cảm thụ được cái hay, cái đẹp của tác phẩm.
Ví dụ: Khi học truyện ngắn, chúng ta cần chú ý đến cốt truyện, nhân vật, sự kiện, cách kể chuyện… Khi học thơ, chúng ta cần chú ý đến vần, nhịp, hình ảnh, ẩn dụ…
Giao Lưu Cảm Xúc: Đồng Hành Cùng Tác Phẩm
Cảm thụ văn học là giao lưu tâm hồn. Khi đọc một tác phẩm, chúng ta hãy thử đặt mình vào vị trí của tác giả, của nhân vật, để đồng cảm với những niềm vui, nỗi buồn, những suy nghĩ, những tâm trạng của họ.
Ví dụ: Khi đọc “Chiếc lá cuối cùng” của O. Henry, chúng ta có thể cảm nhận được nỗi tuyệt vọng của Giôn-xi khi bị bệnh, sự yêu thương, hy sinh thầm lặng của cụ Bơ-men…
Chia Sẻ Cảm Nhận: Lan Tỏa Tình Yêu Văn Học
Sau khi đọc một tác phẩm, chúng ta hãy chia sẻ cảm nhận của mình với những người xung quanh. Việc chia sẻ giúp chúng ta hiểu thêm về tác phẩm, đồng thời giúp những người khác cũng cảm nhận được cái hay, cái đẹp của văn học.
Ví dụ: Chúng ta có thể viết những bài cảm nhận, những bài bình luận về tác phẩm, hoặc tham gia vào các buổi thảo luận về văn học.
Học sinh thảo luận nhóm về tác phẩm văn học
Gợi Ý Cho Việc Hướng Dẫn Học Sinh Cảm Thụ Văn Học
Để hướng dẫn học sinh cảm thụ văn học hiệu quả, bạn có thể tham khảo những phương pháp sau:
1. Sử Dụng Phương Pháp Đọc Hiểu Tích Cực
Phương pháp đọc hiểu tích cực khuyến khích học sinh chủ động trong việc đọc và hiểu văn bản. Thay vì đọc một cách thụ động, học sinh sẽ được đặt câu hỏi, được đưa ra các nhiệm vụ, được khuyến khích suy nghĩ, phân tích, đánh giá, đưa ra ý kiến riêng của mình.
Ví dụ: Khi đọc một bài thơ, bạn có thể yêu cầu học sinh:
- Tìm những từ ngữ, hình ảnh đẹp, độc đáo trong bài thơ.
- Xác định chủ đề chính của bài thơ.
- Nêu cảm nhận của bản thân về bài thơ.
2. Áp Dụng Phương Pháp Thực Hành
Thực hành là cách tốt nhất để học sinh tiếp cận và cảm thụ văn học. Bạn có thể áp dụng những phương pháp thực hành như:
- Diễn kịch: Học sinh hóa thân vào nhân vật, diễn lại những đoạn trích trong tác phẩm.
- Viết bài văn: Học sinh viết những bài văn cảm nhận về tác phẩm.
- Làm thơ: Học sinh tự sáng tác thơ dựa trên cảm hứng từ tác phẩm.
- Vẽ tranh: Học sinh thể hiện những hình ảnh đẹp trong tác phẩm qua tranh vẽ.
3. Khuyến Khích Học Sinh Tìm Hiểu Văn Hóa
Văn hóa là bối cảnh quan trọng để hiểu văn học. Bạn có thể khuyến khích học sinh tìm hiểu về văn hóa của tác giả, của thời đại, của dân tộc… để có thể hiểu được những nét đặc sắc, những giá trị văn hóa ẩn chứa trong tác phẩm.
Ví dụ: Bạn có thể giới thiệu với học sinh về văn hóa dân tộc, về phong tục tập quán, về đời sống tinh thần của con người trong thời đại mà tác phẩm được sáng tác.
4. Khuyến Khích Học Sinh Chia Sẻ, Trao Đổi
Sự chia sẻ, trao đổi giúp học sinh học hỏi lẫn nhau, mở rộng kiến thức, tăng cường khả năng cảm thụ văn học. Bạn có thể tổ chức các buổi thảo luận nhóm, các buổi thuyết trình về tác phẩm, các cuộc thi viết văn, thi thơ…
Bí Kíp Dành Cho Phụ Huynh
“Cha mẹ là người thầy đầu tiên của con cái.” Câu tục ngữ này thể hiện vai trò quan trọng của phụ huynh trong việc giáo dục con cái, đặc biệt là trong việc hướng dẫn con cái cảm thụ văn học.
1. Làm Bạn Với Con: Tạo Sân Chơi Chung
Hãy dành thời gian để đọc sách cùng con, cùng con thảo luận về những câu chuyện, những bài thơ. Bạn có thể chia sẻ những cảm nhận của mình, những câu chuyện thú vị về tác giả, về tác phẩm… để khơi gợi sự tò mò, sự yêu thích văn học cho con.
2. Tạo Không Gian Đọc Sách Thoáng Đáng: Nuôi Dưỡng Tình Yêu Văn Học
Hãy tạo cho con một không gian đọc sách thoải mái, thoáng đãng, có đầy đủ ánh sáng, với những cuốn sách phù hợp với lứa tuổi của con. Bạn có thể tạo một góc đọc sách riêng cho con, mua những cuốn sách hay, những bộ truyện tranh hấp dẫn… để con có thể đọc và tìm hiểu.
3. Là Người Đồng Hành: Tạo Niềm Tin Và Lòng Yêu Thích
Hãy là người đồng hành cùng con trong hành trình khám phá thế giới văn học. Hãy khuyến khích con tham gia các câu lạc bộ văn học, các cuộc thi văn học, để con có cơ hội giao lưu, học hỏi, trau dồi kiến thức và kỹ năng cảm thụ văn học.
Lời Kết
Cảm thụ văn học là một hành trình đầy thú vị và bổ ích. Hãy cùng “Học Làm” khơi gợi tình yêu văn học cho học sinh, giúp họ “uống rượu ngon” từ những trang sách, để cảm nhận được hết cái hay, cái đẹp của văn học, để nuôi dưỡng tâm hồn, nâng cao nhân cách.
Bạn muốn tìm hiểu thêm về cách làm tốt một bài văn nghị luận văn học? Hãy click vào cách làm tốt một bài văn nghị luận văn học.
Bạn có bất kỳ câu hỏi hay chia sẻ nào về Cách Hướng Dẫn Học Sinh Cảm Thụ Văn Học? Hãy để lại bình luận bên dưới hoặc liên hệ với chúng tôi qua số điện thoại 0372888889. Đội ngũ “Học Làm” luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn!