“Uốn cây từ thuở còn non, dạy con từ thuở con còn thơ”, câu tục ngữ ông cha ta để lại đã phần nào nói lên tầm quan trọng của việc nuôi dạy và phát triển nhân cách con người ngay từ khi còn nhỏ. Vậy làm thế nào để hiểu rõ hơn về quá trình phát triển nhân cách này? Học Thuyết Nhân Cách Theo Erikson sẽ cho bạn câu trả lời. Học thuyết này cung cấp một cái nhìn sâu sắc về các giai đoạn phát triển tâm lý xã hội của con người, từ thuở lọt lòng cho đến tuổi xế chiều.
Học Thuyết Nhân Cách Theo Erikson: Hành Trình Trưởng Thành Của Con Người
Học thuyết nhân cách của Erik Erikson, còn được gọi là học thuyết phát triển tâm lý xã hội, mô tả tám giai đoạn phát triển mà mỗi người trải qua trong suốt cuộc đời. Mỗi giai đoạn được đánh dấu bởi một “cuộc khủng hoảng” tâm lý xã hội, mà nếu được giải quyết thành công, sẽ dẫn đến một “đức tính” cụ thể. Ngược lại, nếu không vượt qua được, sẽ gây ra những khó khăn cho các giai đoạn phát triển sau này. Giống như leo núi, mỗi đỉnh núi chinh phục được là một bài học quý giá, giúp ta vững vàng hơn trên con đường phía trước.
Tám Giai đoạn Phát Triển Tâm Lý Xã Hội
- Tin tưởng vs. Không tin tưởng (0-18 tháng): Giai đoạn này tập trung vào việc xây dựng niềm tin cơ bản vào thế giới. Nếu nhu cầu của trẻ được đáp ứng đầy đủ và kịp thời, trẻ sẽ phát triển cảm giác tin tưởng. Ngược lại, nếu trẻ bị bỏ bê, trẻ sẽ trở nên lo âu và bất an. Như cây non cần được tưới tắm, trẻ nhỏ cần được yêu thương và chăm sóc để phát triển khỏe mạnh.
- Tự chủ vs. Nghi ngờ (18 tháng – 3 tuổi): Trẻ bắt đầu khám phá thế giới xung quanh và phát triển cảm giác tự lập. Việc khuyến khích trẻ tự làm những việc trong khả năng sẽ giúp trẻ tự tin hơn. GS.TS Nguyễn Thị Lan Hương, chuyên gia tâm lý trẻ em, trong cuốn “Nuôi Dạy Con Thông Minh”, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cho trẻ tự do khám phá trong giai đoạn này.
- Sáng kiến vs. Tội lỗi (3-5 tuổi): Trẻ bắt đầu thể hiện sự sáng tạo và chủ động. Cha mẹ nên khuyến khích và hướng dẫn, thay vì chỉ trích hay cấm đoán.
- Cần cù vs. Tự ti (6-12 tuổi): Trẻ bắt đầu đi học và tiếp xúc với nhiều thử thách mới. Sự khích lệ từ gia đình và thầy cô sẽ giúp trẻ vượt qua khó khăn và phát triển cảm giác thành công.
- Xác định bản thân vs. Nhầm lẫn vai trò (12-18 tuổi): Đây là giai đoạn “tuổi dậy thì” đầy biến động, khi trẻ tìm kiếm bản sắc riêng của mình. Sự hỗ trợ và định hướng từ người lớn là vô cùng quan trọng.
- Gắn kết vs. Cô lập (18-40 tuổi): Người trẻ bắt đầu xây dựng các mối quan hệ thân thiết và tìm kiếm tình yêu. Khả năng kết nối và chia sẻ sẽ quyết định hạnh phúc của họ. Như câu nói “một cây làm chẳng nên non”, con người cần có sự kết nối để cảm thấy trọn vẹn.
- Sáng tạo vs. Đình trệ (40-65 tuổi): Giai đoạn này tập trung vào việc đóng góp cho xã hội và thế hệ sau. Việc tìm thấy ý nghĩa trong công việc và cuộc sống sẽ giúp người ta cảm thấy hạnh phúc và mãn nguyện.
- Toàn vẹn vs. Tuyệt vọng (65 tuổi trở lên): Người già nhìn lại cuộc đời mình. Nếu họ cảm thấy hài lòng với những gì đã trải qua, họ sẽ đạt được cảm giác toàn vẹn và bình an.
Học Thuyết Nhân Cách Theo Erikson và Một Số Quan Niệm Tâm Linh
Trong quan niệm tâm linh của người Việt, “đức” được xem là nền tảng của nhân cách. Học thuyết của Erikson cũng đề cao tầm quan trọng của việc phát triển “đức tính” ở mỗi giai đoạn. Việc sống tốt, làm việc thiện, tích đức cũng được xem là cách để đạt được sự toàn vẹn và bình an trong cuộc sống, tương đồng với giai đoạn cuối trong học thuyết của Erikson.
Học Thuyết Nhân Cách Theo Erikson trong Giáo Dục và Hướng Nghiệp
Hiểu rõ học thuyết này giúp các nhà giáo dục xây dựng chương trình học phù hợp với từng lứa tuổi, giúp học sinh phát triển toàn diện. Trong hướng nghiệp, học thuyết này giúp cá nhân hiểu rõ bản thân, lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với sở thích và năng lực, từ đó đạt được thành công và hạnh phúc. Cô Lê Thị Mai, giáo viên trường THPT Chuyên Hà Nội – Amsterdam, đã áp dụng học thuyết này vào công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh và đạt được hiệu quả tích cực.
Kết Luận
Học thuyết nhân cách theo Erikson cung cấp một khung khổ hữu ích để hiểu rõ hơn về hành trình trưởng thành của con người. Áp dụng học thuyết này vào cuộc sống sẽ giúp chúng ta nuôi dạy con cái tốt hơn, phát triển bản thân toàn diện hơn và đạt được hạnh phúc đích thực. Hãy để lại bình luận và chia sẻ bài viết nếu bạn thấy hữu ích. Khám phá thêm nhiều bài viết bổ ích khác tại website HỌC LÀM. Liên hệ ngay số điện thoại: 0372888889, hoặc đến địa chỉ: 335 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội. Chúng tôi có đội ngũ chăm sóc khách hàng 24/7.