Cái gì cũng có cách học, nhất là “ông” hóa học, nghe thì khó nhưng mà thực ra chẳng khó như “bắt cóc” đâu! Muốn học tốt hóa học thì phải bắt đầu từ những điều cơ bản, như “nắm vững” cách viết phương trình hóa học chẳng hạn. Hôm nay, hãy cùng “HỌC LÀM” khám phá “bí kíp” viết phương trình hóa học chuẩn chỉnh, “nâng tầm” kiến thức hóa học của bạn lên một bậc nhé!
1. Phương trình hóa học là gì?
Đầu tiên, chúng ta cần hiểu phương trình hóa học là gì? Nó giống như một “bản đồ” mô tả đầy đủ những gì diễn ra trong một phản ứng hóa học. Nói cách khác, phương trình hóa học là “tấm gương” phản ánh chính xác sự biến đổi của chất tham gia thành sản phẩm.
2. Cách viết phương trình hóa học
“Làm quen” với cách viết phương trình hóa học như “chơi cờ” vậy, cần phải “biết luật” thì mới “ăn miếng trả miếng” được!
2.1. Viết công thức hóa học của chất tham gia và sản phẩm
“Bước đầu tiên” là viết công thức hóa học của các chất tham gia và sản phẩm. Công thức hóa học chính là “tên tuổi” của mỗi “người chơi” trong phản ứng hóa học.
Ví dụ:
Phản ứng giữa Natri (Na) và Clo (Cl) tạo thành Natri clorua (NaCl).
Phương trình:
Na + Cl2 → NaCl
2.2. Cân bằng phương trình hóa học
Sau khi “xếp quân” xong, chúng ta cần “cân bằng quân số” cho hai bên. Đó là “bí kíp” cân bằng phương trình hóa học: “số nguyên tử” của mỗi nguyên tố ở hai bên “phải bằng nhau”.
Ví dụ:
Phương trình trên chưa cân bằng.
Cân bằng:
2Na + Cl2 → 2NaCl
2.3. Ghi điều kiện phản ứng
“Bí mật” để “chiến thắng” trong phản ứng hóa học là “điều kiện chiến đấu”, tức là “điều kiện phản ứng”. Có thể là “nhiệt độ” hoặc “chất xúc tác”.
Ví dụ:
Phản ứng giữa Canxi cacbonat (CaCO3) và axit clohidric (HCl) tạo thành Canxi clorua (CaCl2), khí cacbonic (CO2) và nước (H2O).
Phương trình:
CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2 + H2O
2.4. Biểu diễn trạng thái của các chất
“Chiến trường” của phản ứng hóa học có thể là “trạng thái khí” (g), “lỏng” (l), “rắn” (s) hoặc “dung dịch” (aq). “Ghi lại trạng thái” của mỗi “quân bài” để “chiến thuật” được hiệu quả hơn.
Ví dụ:
Phương trình:
CaCO3 (s) + 2HCl (aq) → CaCl2 (aq) + CO2 (g) + H2O (l)
3. Các loại phương trình hóa học
“Học đánh cờ” cũng phải biết “các thế cờ” để “đi quân” hiệu quả. Phương trình hóa học cũng vậy, có nhiều “loại” giúp chúng ta “hiểu rõ” phản ứng hóa học hơn.
3.1. Phương trình hóa học phân tử
“Phương trình hóa học phân tử” là “bản đồ” chi tiết, “thể hiện đầy đủ” công thức phân tử của các chất tham gia và sản phẩm.
Ví dụ:
Phương trình phản ứng giữa khí hiđro (H2) và khí oxi (O2) tạo thành nước (H2O).
Phương trình:
2H2 + O2 → 2H2O
3.2. Phương trình hóa học ion
“Phương trình hóa học ion” là “bản đồ rút gọn”, chỉ “ghi lại” các ion tham gia vào phản ứng.
Ví dụ:
Phương trình phản ứng giữa dung dịch axit clohidric (HCl) và dung dịch natri hidroxit (NaOH).
Phương trình:
H+ + Cl- + Na+ + OH- → Na+ + Cl- + H2O
3.3. Phương trình hóa học rút gọn
“Phương trình hóa học rút gọn” là “bản đồ đơn giản”, chỉ “ghi lại” các ion phản ứng.
Ví dụ:
Phương trình phản ứng trên, sau khi “rút gọn” sẽ là:
Phương trình:
H+ + OH- → H2O
4. Lợi ích của việc viết phương trình hóa học
“Biết đánh cờ” giúp bạn “giành chiến thắng”, “hiểu phương trình hóa học” giúp bạn “thấu hiểu” phản ứng hóa học.
Ví dụ:
“Biết viết phương trình hóa học” giúp bạn:
- “Hiểu rõ” số lượng chất tham gia và sản phẩm trong phản ứng.
- “Dự đoán” được sản phẩm của phản ứng.
- “Tính toán” được khối lượng chất tham gia hoặc sản phẩm.
5. Một số lưu ý khi viết phương trình hóa học
“Đánh cờ” phải “tuân thủ luật lệ”, viết phương trình hóa học cũng vậy, cần phải “chú ý” một số điều:
- “Công thức hóa học” phải đúng.
- “Số lượng nguyên tử” của mỗi nguyên tố ở hai bên “phải bằng nhau”.
- “Điều kiện phản ứng” phải được ghi rõ.
- “Trạng thái” của mỗi chất phải được ghi rõ.
6. Câu chuyện về phương trình hóa học
Nhớ lại câu chuyện của “nhà khoa học” Antoine Lavoisier, người đã “giải mã” bí mật của phản ứng hóa học. Ông đã phát hiện ra rằng “khối lượng chất tham gia” bằng “khối lượng chất sản phẩm”. Câu chuyện của ông đã “khai phá” ra “luật bảo toàn khối lượng” trong phản ứng hóa học.
7. Kết luận
“Học cách viết phương trình hóa học” giống như “học cách đánh cờ”, cần phải “biết luật” và “luyện tập”. “HỌC LÀM” hy vọng bài viết này đã giúp bạn “nắm vững” những “bí kíp” để “viết phương trình hóa học” chuẩn chỉnh.
Bạn có thể “tìm hiểu thêm” các “bài viết” khác về hóa học trên website “HỌC LÀM” để “nâng cao” kiến thức của mình. Hãy “thử sức” với những bài tập viết phương trình hóa học và “chia sẻ” những kinh nghiệm của bạn với cộng đồng “HỌC LÀM” nhé!
