“Ơn trời, cuối cùng cũng xong bài luận! Mệt quá, giờ lên mạng chém gió tí thôi”. Bạn có bao giờ tự nhủ như vậy sau khi hoàn thành một tác phẩm văn học? Viết văn, đặc biệt là viết văn hay, quả là một nghệ thuật đòi hỏi sự nhạy bén về ngôn ngữ. Mỗi phong cách ngôn ngữ lại mang đến một nét riêng, một màu sắc độc đáo, biến tác phẩm của bạn thành một bản giao hưởng đầy cảm xúc.
Phong cách ngôn ngữ là gì?
Phong cách ngôn ngữ, theo cách hiểu đơn giản, là “bộ mặt” của ngôn ngữ, là cách sử dụng ngôn ngữ riêng biệt của mỗi tác giả, thể hiện qua cách lựa chọn từ ngữ, câu văn, cấu trúc, hình ảnh… Nó như một bản sắc, một dấu ấn cá nhân in đậm trong mỗi tác phẩm.
Những phong cách ngôn ngữ văn học phổ biến
Để hiểu rõ hơn về phong cách ngôn ngữ, hãy cùng khám phá những phong cách phổ biến trong văn học, “bí mật” để tạo nên sự độc đáo và hấp dẫn của tác phẩm:
1. Phong cách ngôn ngữ bình dị
Phong cách ngôn ngữ này sử dụng những từ ngữ đơn giản, dễ hiểu, gần gũi với đời sống thường ngày. Nó thường được sử dụng trong các tác phẩm văn học dân gian như tục ngữ, ca dao, truyện cổ tích…
Ví dụ: “Con cò bay lả bay la/ Bay từ cửa bể vào nhà con mẹ”, “Đi một ngày đàng học một sàng khôn” là những câu tục ngữ sử dụng ngôn ngữ bình dị, mộc mạc, dễ hiểu, nhưng lại ẩn chứa những lời khuyên sâu sắc về cuộc sống.
2. Phong cách ngôn ngữ trang trọng
Phong cách ngôn ngữ này sử dụng những từ ngữ trang trọng, chuẩn mực, thể hiện sự tôn kính, trang nghiêm. Nó thường được sử dụng trong các văn bản hành chính, văn bản pháp luật, các bài diễn văn…
Ví dụ: “Kính thưa quý vị đại biểu, thưa toàn thể cán bộ, công nhân viên”, “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh là những ví dụ điển hình cho phong cách ngôn ngữ trang trọng.
3. Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật
Phong cách ngôn ngữ này thể hiện rõ sự sáng tạo và độc đáo của người viết. Nó sử dụng nhiều biện pháp tu từ, cách diễn đạt độc đáo, tạo nên hiệu quả nghệ thuật cao.
Ví dụ: “Bóng tre trùm lên âu yếm làng bản, lũy tre xanh bao bọc dòng sông quê hương này” (Thép Mới) là câu văn sử dụng biện pháp nhân hóa để thể hiện tình cảm yêu quê hương, sự gắn bó của con người với cảnh vật.
Phong cách ngôn ngữ và sự độc đáo của mỗi tác phẩm
Cũng như con người có nét riêng, mỗi tác phẩm văn học cũng mang một “dấu ấn” riêng bởi phong cách ngôn ngữ độc đáo của mình. “Cảm nhận về vẻ đẹp của thiên nhiên” của nhà văn Nguyễn Tuân sẽ khác biệt hoàn toàn so với “Làng” của Kim Lân chẳng hạn.
Kể chuyện hấp dẫn: “Ông già và biển cả” – Biểu tượng cho phong cách ngôn ngữ nghệ thuật
Câu chuyện “Ông già và biển cả” của nhà văn Ernest Hemingway là minh chứng rõ nét cho phong cách ngôn ngữ nghệ thuật. Ngôn ngữ gọn gàng, súc tích, mạnh mẽ, nhưng không kém phần thơ mộng. Tác giả sử dụng nhiều biện pháp tu từ, tạo nên những hình ảnh đẹp và ấn tượng về cuộc đấu tranh giữa con người và thiên nhiên. Ông già Santiago – nhân vật chính trong truyện – được miêu tả là một người dũng cảm, kiên trì, thể hiện niềm tin và ý chí phi thường của con người.
Ứng dụng phong cách ngôn ngữ trong việc học và hành văn
Phong cách ngôn ngữ là “bí kíp” để bạn “lên level” viết văn. Hãy tập luyện cách sử dụng ngôn ngữ cho phù hợp với mục đích và nội dung của bài viết. Ngoài ra, hãy tham khảo các tác phẩm văn học hay, học hỏi phong cách ngôn ngữ của các nhà văn lớn.
Ví dụ: Muốn viết văn thơ mộng, bạn có thể tham khảo các tác phẩm của nhà văn Xuân Quỳnh, Hoàng Cầm. Nếu muốn viết văn chân thật, gần gũi với cuộc sống, hãy tìm đọc các tác phẩm của nhà văn Nam Cao, Ngô Tất Tố.
Lưu ý khi sử dụng phong cách ngôn ngữ
Lưu ý: Việc lựa chọn phong cách ngôn ngữ phù hợp với nội dung bài viết là điều quan trọng nhất. Bạn không nên sử dụng lẫn lộn các phong cách ngôn ngữ trong cùng một bài viết. Ngoài ra, bạn cũng nên tránh sử dụng các từ ngữ không phù hợp, không sử dụng ngôn ngữ khiếm nhã.
Gợi ý cho bạn
Bạn có muốn tìm hiểu thêm về các phong cách ngôn ngữ khác như phong cách ngôn ngữ hài hước, phong cách ngôn ngữ khoa học? Hay bạn muốn biết cách phân biệt các phong cách ngôn ngữ trong văn bản? Hãy khám phá thêm trên website học cách trình bày văn bản. Chúng tôi luôn sẵn sàng chia sẻ những kiến thức bổ ích về ngôn ngữ và văn học cho bạn!